Pháp thực hiện Chiến tranh Đông Dương, trước nhất là chiến tranh Việt Nam gọi là Chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất. Kể từ ngày 23/9/1945 đến ngày 7/5/1954 kết thúc chiến tranh Việt Nam, Pháp đã cử 7 vị tướng làm Tổng Chỉ huy nhưng tất cả đều thất bại. Trong số đó, phải kể đến Tướng De Castries, vị Tướng thua đậm và hẩm hiu nhất.
Tướng De Castries (Đờ-cát) sinh năm 1902 tại Paris (Pháp) với cái tên rất dài là Chistian Mari Fecdinand DelaCroix De Castries, trong một dòng họ quý tộc thuộc giới thượng lưu Pháp. Dòng họ này đã sản sinh ra 1 trung tướng, 7 thiếu tướng, 1 đô đốc hải quân và 4 thống đốc. Tướng De Castries sang Đông Dương năm 1946, ban đầu làm chỉ huy trưởng binh đoàn lê dương cơ động Morocco, tác chiến ở phía Nam đồng bằng Bắc Bộ và nhanh chóng nổi tiếng vì xông xáo trận mạc.
Ngày 8/12/1953, de castries tới Điện Biên Phủ, chính thức nhận nhiệm vụ chỉ huy trưởng GONO (Groupement Operadionnel du Nord-Ouest) tức binh đoàn tác chiến Tây Bắc, cũng là tên gọi tắt tiếng Pháp của tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, theo sự bổ nhiệm của tướng Henri Eugène Navarre (Na-va). Có người đã khái quát những tháng ngày ở cương vị này của De Castries theo trình tự thời gian, từ cảm giác hoan hỉ, huênh hoang tới hoảng hốt và thất bại nhục nhã.
Theo báo chí Pháp, ngoài binh nghiệp, De Castries có thân hình cao lớn cũng là một nhà thể thao có hạng với hai lần vô địch thế giới môn điền kinh. Thậm chí, De Castries còn lái được cả máy bay dân dụng và là một kị sĩ đua ngựa. Khi ra trận, viên tướng này có điệu bộ rất oai phong với chiếc mũ ca lô đỏ trên đầu, khoác trên người chiếc khăn quàng sặc sỡ. Tuy nhiên, trong một trận bị phục kích, tướng De Castries bị thương nặng gãy hai chân, và từ sau đó ông ta đi khập khiễng và phải chống gậy.
Thời gian đầu được bổ nhiệm chỉ huy một tập đoàn cứ điểm mạnh nhất Đông Dương cả về quân số và phương tiện chiến tranh mà đáng ra phải giao cho một cấp tướng, De Castries rất lấy làm hoan hỉ vì được cấp trên tin cậy. Ông ta ra sức ngày đêm củng cố Điện Biên Phủ, biến tập đoàn cứ điểm này thành một pháo đài phòng ngự bất khả xâm phạm, thành một Vecdun của quân Pháp tại Việt Nam. (Vecdun là một tỉnh của Pháp nằm trên bờ sông Meuse, nơi quân Pháp đã phòng ngự rất chắc chắn ở đây và đã đánh thắng quân Đức trong Thế chiến I).
De Castries đã huênh hoang cho máy bay đi rải truyền đơn xuống các khu vực xung quanh Điện Biên Phủ với nội dung khiêu chiến, thách thức và “sẵn sàng đón tiếp” bằng vũ lực. Ông ta còn dùng những lời khiêu khích qua làn sóng phát đi từ các máy thông tin quân sự. Thái độ chủ quan, huênh hoang của De Castries còn thể hiện khi một phóng viên của Báo Francesoir lo ngại về cái thế ở dưới thấp của lòng chảo Điện Biên Phủ, ông ta đã nhún vai trả lời: “Được lắm, họ từ trên cao bắn xuống chúng tôi ư? Tôi sẽ đội cái mũ ca lô đỏ đứng giữa trời để họ trông rõ hơn mà bắn!”.
Có lần, chính De Castries đã huênh hoang nói với tướng Cogny, tư lệnh Bắc Bộ, rằng: “Việt Minh ư? Chúng tôi sẽ tiêu diệt ở ngay các sườn núi phía đông này khi chúng từ trên các đỉnh núi tiến xuống…”. Cho đến ngày 7/3/1954, khi Navarre định đưa lên Điện Biên Phủ thêm 3 tiểu đoàn nữa để tăng cường phòng thủ, thì De Castries trả lời: “Không cần, sẽ gay go nhưng chúng tôi giữ được thế cờ”. Đến khi nổ ra chiến cuộc đợt 1, Him Lam, Độc Lập, Bản Kéo đã bị tiêu diệt, vị tướng này còn hung hăng dùng xe tăng, pháo cối và bộ binh phản kích quyết liệt, hòng lấy lại các vị trí đã mất, nhưng không thành.
Việc De Castries bị bắt sống tại hầm chỉ huy ngày 7/5/1954 đã đánh dấu sự thảm bại của quân Pháp trong cuộc chiến. Trước khi được trao trả về Pháp, De Castries đã dành nhiều lời lẽ bày tỏ sự thán phục tài cầm quân của Đại tướng Võ Nguyên Giáp.
Điều làm De Castries hết sức ngạc nhiên là không biết Tướng Võ Nguyên Giáp đã tốt nghiệp từ những trường, học viện võ bị cao cấp nào. Quân đội viễn chinh Pháp và các tướng tá Pháp là một đội quân nhà nghề, thiện chiến và trang bị hiện đại. “Sự kiện Tướng Giáp thắng chúng tôi ở Điện Biên Phủ làm chúng tôi ngạc nhiên về tài năng của ông ấy. Chúng tôi biết Đại tướng là một trí thức và là một giáo sư đã từng dạy học ở Hà Nội. Nhưng không phải nguồn kiến thức nào cũng biến được thành tri thức quân sự, không phải người trí thức nào cũng biến được thành vị tướng giỏi đâu”.
De Castries thừa nhận Tướng Giáp rất sành sỏi binh nghiệp và khôn ngoan hơn, tài giỏi hơn ông, thậm chí hơn cả tướng Cogny và tướng Navarre. Tướng De Castries hân hạnh được làm đối thủ của Tướng Giáp, được làm kẻ chiến bại trực tiếp của một người tài giỏi như Tướng Giáp. Ông tỏ ra vô cùng ngưỡng mộ và kính phục vị tướng tài ba của dân tộc Việt Nam.
Có thể khẳng định rằng, Tướng De Castries đúng nghĩa là vị Tướng có số phận hẩm hiu, thua đậm tại Chiến trường Việt Nam, Ông ta từng thốt lên: “Ôi, nếu cuộc chiến này kéo dài vài ngày nữa thì binh sĩ của tôi sẽ cuồng loạn, phát điên lên hết. Không ai có thể cứu vãn được tình thế. Có lẽ Pháp phải chịu thua ở Đông Dương. Lực lượng tinh nhuệ của Pháp đã vét hết sang Đông Dương rồi. Đồng bằng Bắc Bộ và cả Hà Nội rồi đây sẽ bị uy hiếp…”. Và: “Không thể diễn ra một Điện Biên Phủ thứ hai nữa, vì chúng tôi đã kiệt sức. Các ông đề phòng Mỹ là đúng. Nhưng người Mỹ can thiệp cũng phải suy nghĩ, tính toán từ bài học cay đắng này”.
Trước khi trao trả về Pháp, Tướng De Castries nói rằng: “Điện Biên Phủ là một ký ức đau buồn in đậm trong tôi. Tôi mong sẽ có dịp thăm Việt Nam, thăm lại Điện Biên Phủ”. Tuy nhiên, kế hoạch đó chưa thành hiện thực thì De Castries đã qua đời.
………..
Nguyễn Ngọc
Nguồn: có tham khảo trên internet
Ảnh: ST
