Từ 111 năm nay, 8/3 trở thành ngày tôn vinh phụ nữ trên toàn thế giới, tuy nhiên giới trẻ ngày nay không nhiều người biết nguồn gốc lịch sử và ý nghĩa của ngày này.
Lịch sử ngày 8/3 bắt đầu từ phong trào đấu tranh đòi quyền sống của nữ công nhân ngành dệt nước Mỹ vào cuối thế kỷ XIX.
Ngày 8/3/1857, các công nhân ngành dệt tại thành phố New York (Mỹ) đứng dậy đấu tranh đòi cải thiện điều kiện làm việc khó khăn và tồi tàn của họ. Hai năm sau, cũng trong tháng 3, các nữ công nhân trong một hãng dệt tại Mỹ thành lập công đoàn đầu tiên và giành được một số quyền lợi.
Khoảng 50 năm sau, ngày 8/3/1908, 15.000 phụ nữ diễu hành trên các đường phố New York đòi tăng lương, giảm giờ làm và hủy bỏ việc bắt trẻ con làm việc. Sau đó, Đảng Xã hội Mỹ tuyên bố Ngày Quốc tế Phụ nữ là ngày 28/2/1909.
Tuy nhiên, đến ngày 8/3/1910, tại Hội nghị Phụ nữ do Quốc tế thứ 2 (Quốc tế Xã hội chủ nghĩa) tổ chức, 100 đại biểu nữ thuộc 17 nước lên tiếng đòi quyền bầu cử cho phụ nữ. Chủ tịch Hội nghị là bà Clara Zetkin, người Đức, đề nghị chọn một ngày quốc tế phụ nữ để nhớ ơn những người đã đấu tranh cho sự bình đẳng giới. Hội nghị đã quyết định chọn ngày 8/3 làm ngày đoàn kết đấu tranh của phụ nữ thế giới với những khẩu hiệu: “Ngày làm việc 8 giờ”, “Việc làm ngang nhau”, “Bảo vệ bà mẹ và trẻ em”.
Từ đó, ngày 8/3 hằng năm trở thành ngày đấu tranh chung của phụ nữ lao động trên toàn thế giới, biểu dương ý chí đấu tranh của phụ nữ khắp nơi vì độc lập dân tộc, dân chủ, hòa bình và tiến bộ xã hội; vì quyền lợi, hạnh phúc của phụ nữ và nhi đồng.
Hiện nay thế giới có 28 quốc gia tổ chức và tôn vinh ngày Quốc tế Phụ nữ 8.3 trong tổng số hơn 200 quốc gia toàn cầu, một con số vẫn còn rất khiêm tốn dù ngày này đã có lịch sử hơn 111 năm.
Một số nước tiêu biểu trong 28 nước có thể kể tới như Angola, Belarus, Trung Quốc, Cuba, Lào, Nga, Mông Cổ, Ukraine, Bồ Đào Nha, Hà Lan và Việt Nam.
Không rõ tại sao nhiều nước không kỷ niệm ngày 8.3, nhưng tại Mỹ, nơi được ghi nhận là khởi xướng ngày phụ nữ, thì ngày này không được coi là một ngày lễ chính thức.
Nữ diễn viên, nhà vận động nhân quyền Beata Pozniak trong năm 1994 đã làm việc với thị trưởng thành phố Los Angeles và Thống đốc bang California nhằm vận động hành lang Quốc hội Mỹ thông qua dự thảo đồng ý ngày 8.3 là ngày lễ chính thức. Tuy nhiên, Quốc hội Mỹ không bỏ một phiếu nào thông qua dự thảo này.
Cựu ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton cũng từng tổ chức hẳn một sự kiện mang tên “Trao quyền trẻ em gái và phụ nữ thông qua giao lưu quốc tế” nhân kỉ niệm 100 năm ngày Quốc tế phụ nữ nhưng ngày 8.3 ở nền kinh tế lớn nhất thế giới vẫn rất ít nhận được sự quan tâm.
Ở Việt Nam, vào ngày 8/3, người ta còn tưởng nhớ đến Hai Bà Trưng, những nữ anh hùng có công đánh đuổi giặc ngoại xâm.
Mùa xuân năm 40, Hai Bà Trưng phất cờ khởi nghĩa chống lại sự đô hộ của nhà Đông Hán (Trung Quốc) và nhận được sự hưởng ứng nhiệt liệt của các Lạc hầu, Lạc tướng, những thủ lĩnh nghĩa quân yêu nước ở khắp các vùng, trong đó có nhiều vị tướng là nữ.
Được sự ủng hộ của đông đảo các lực lượng, cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng giành thắng lợi, đập tan chính quyền đô hộ, buộc tướng giặc Tô Định phải cải trang, cắt tóc, cạo râu trốn về nước. Bà Trưng Trắc được các tướng lĩnh và nhân dân suy tôn làm vua, đóng đô ở Mê Linh (huyện Mê Linh – tỉnh Vĩnh Phúc ngày nay).
Năm 42, quân Hán lại kéo sang xâm lược, Hai Bà Trưng lại một lần nữa ra quân, nhưng do chênh lệch lực lượng quá lớn nên bại trận, 2 nữ anh hùng anh dùng hy sinh. Mặc dù sau đó, nước ta lại bị đô hộ suốt thời gian dài nhưng tinh thần bất khuất chống ngoại xâm của Hai Bà Trưng và các anh hùng dân tộc khác vẫn luôn âm ỉ cháy cho đến lúc nước nhà lại giành được độc lập.
Cuộc khởi nghĩa của Hai Bà trưng được đánh giá là bản anh hùng ca bất diệt, thể hiện ý chí độc lập, đồng thời là minh chứng cho sức mạnh của phụ nữ Việt Nam trong lịch sử dựng nước và giữ nước.
Nguyễn Ngọc
